Թեմա՝ Հանրահաշվական կոտորակների գումարումն ու հանումը
Հավասար հայտարարներով կոտորակների գումարման և հանման ժամանակ՝ գումարվում կամ հանվում են նրանց համարիչները, իսկ հայտարարները մնում են անփոփոխ:
Նույն կանոնով գումարվում և հանվում են հավասար հայտարարներով հանրահաշվական կոտորակները՝
- հանրահաշվական կոտորակների գումարման ժամանակ, համարիչները գումարվում են, իսկ հայտարարները մնում են անփոփոխ՝
- հանրահաշվական կոտորակների հանման ժամանակ, համարիչները հանվում են, իսկ հայտարարները մնում են անփոփոխ՝
Նույն կանոնով կարելի է գումարել կամ հանել հավասար հայտարարներով մի քանի կոտորակներ՝
Եթե կոտորակների հայտարարները հակադիր արտահայտություններ են, ապա դրանց գումարելու կամ հանելու համար պետք է սկզբում կիրառել հանրահաշվական կոտորակների նշանների փոփոխման կանոնը,
ապա գումարել կամ հանել հավասար հայտարարներով կոտորակները:
Դիտարկենք այն դեպքը, երբ հանրահաշվական կոտորակների հայտարարները իրարից տարբեր միանդամներ են, օրինակ այսպիսի՝
Այդպիսի հանրահաշվական կոտորակները գումարելու կամ հանելու համար պետք է՝
- գտնել ընդհանուր հայտարարը,
- որոշել յուրաքանչյուր կոտորակի լրացուցիչ արտադրիչը (ընդհանուր հայտարարի բերելիս),
- գումարել կամ հանել նոր կոտորակների համարիչները,
- հնարավորինս կրճատել ստացված կոտորակը:
Հարցեր և առաջադրանքներ։
1․ Ինչպե՞ս են գումարվում միևնույն հայտարարով հանրահաշվական կոտորակները։
հանրահաշվական կոտորակների գումարման ժամանակ, համարիչները գումարվում են, իսկ հայտարարները մնում են անփոփոխ:
2․ Ինչպե՞ս են գումարվում հակադիր հայտարարներով հանրահաշվական կոտորակները։
Եթե կոտորակների հայտարարները հակադիր արտահայտություններ են, ապա դրանց գումարելու կամ հանելու համար պետք է սկզբում կիրառել հանրահաշվական կոտորակների նշանների փոփոխման կանոնը,
3․ Ինչպե՞ս են գումարվում տարբեր հայտարարներով հանրահաշվական կոտորակները։
Պետք է՝
- գտնել ընդհանուր հայտարարը,
- որոշել յուրաքանչյուր կոտորակի լրացուցիչ արտադրիչը (ընդհանուր հայտարարի բերելիս),
- գումարել կամ հանել նոր կոտորակների համարիչները,
- հնարավորինս կրճատել ստացված կոտորակը:
4․ Կատարել գործողությունները․
ա) (x + y)/3
բ) (a – b)/7
գ)(2x – 3y)/5
դ)(m + n – 2)/(m + n)
ե) (-x – 9)/(x – 3)
զ) (8p – 8)/(p + 1)
5․ Կատարել գործողությունները․
ա) (x – 2)/2
բ)(3a – 1)/3
գ)(2a + b)/5
դ)(2y – x)/7
6․Կատարել գործողությունները․
ա) (-x + 1) / (x – 1)
բ) 2 / (x – y)
գ) 5a / (a – b
դ) (5m – 5) / (n – m)
ե) (3p + 4q) / (p – 2q)
զ) (10a – 2b) / (1 – a)
7․ Պարզեցրել արտահայտությունը․
ա) 3/a բ) (a + 3) / x գ) -a / b
դ) (5m + 3n) / 4 ե) 4x / 4 զ) 4a / 8
8․ Կատարել գործողությունները․
ա) 8 / (a + b)
բ) 1 / (x – 1)
գ) 0
դ) -2 / (m + n)
ե) (-x + 1) / (x – 3)
զ) (6p – 8) / (p + 1)
9․ Ձևափոխել հանրահաշվական կոտորակի.
ա) (2a + 3b) / 6
բ) (x – 2y) / 4
գ) (10m – 12) / 15
դ) (20m + 6n) / 15
ե) 17p / 12
զ) (3a2 – 8a) / 12
է) 74x2 / 15
ը) (54xy – 35xy2) / 63
Գագիկ Ղազարյանի բլոգ 